มูลเหตุความเสื่อมแห่งพระสัทธรรม (๓) พระไตรปิฎกและ อรรถกถาไทย ฉบับมหามกุฏราชวิทยาลัย จำนวน ๙๑ เล่ม เล่มที่ ๓๖ พระสุตตันตปิฎก อังคุตตรนิกาย ปัญจก-ฉักกนิบาต เล่ม ๓ - หน้าที่ ๓๒๓ - ๓๒๘                ๔. ปฐมสัทธัมมสัมโมสสูตร ว่าด้วยเหตุเสื่อมและเหตุเจริญแห่งศาสนา                           “ [๑๕๔] ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย ธรรม ๕ ประการนี้   ย่อมเป็นไปเพื่อ               ความลบเลือนเสื่อมสูญแห่งสัทธรรม ธรรม ๕ ประการเป็นไฉน  คือ                            ภิกษุในธรรมวินัยนี้                            ไม่ฟังธรรม โดยเคารพ ๑                            ไม่เล่าเรียนธรรม โดยเคารพ ๑                            ไม่ทรงจำธรรม โดยเคารพ ๑                            ไม่ใคร่ครวญอรรถแห่งธรรมที่ทรงจำไว้ โดยเคารพ ๑                            รู้อรรถรู้ธรรมแล้วไม่ปฏิบัติธรรมสมควรแก่ธรรมโดยเคารพ ๑                              ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย ธรรม ๕ ประการนี้แล ย่อมเป็นไปเพื่อ               ความลบเลือนเสื่อมสูญแห่งสัทธรรม ”                           “ ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย ธรรม ๕ ประการนี้ ย่อมเป็นไปเพื่อความตั้งมั่น               ไม่ลบเลือนเสื่อมสูญแห่งสัทธรรม ธรรม ๕ ประการเป็นไฉน คือ                           ภิกษุในธรรมวินัยนี้                            ย่อมฟังธรรมโดยเคารพ  ๑                            เล่าเรียนธรรมโดยเคารพ  ๑                           ทรงจำธรรมโดยเคารพ ๑                           ใคร่ครวญอรรถแห่งธรรมที่ทรงจำไว้โดย เคารพ ๑                           รู้อรรถรู้ธรรมแล้วปฏิบัติธรรมสมควรแก่ธรรมโดยเคารพ ๑                           ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย ธรรม ๕ ประการนี้แล    ย่อมเป็นไปเพื่อความตั้งมั่น                ไม่ลบเลือนเสื่อมสูญแห่งสัทธรรม ”                                                 จบปฐมสัทธัมมสัมโมสสูตรที่ ๔                                                                 ๕. ทุติยสัทธัมมสัมโมสสูตร   ว่าด้วยเหตุเสื่อมและเหตุไม่เสื่อมแห่งศาสนา                           “ [๑๕๕] ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย ธรรม ๕ ประการนี้   ย่อมเป็นไปเพื่อความ               ลบเลือนเสื่อมสูญแห่งสัทธรรม ธรรม ๕ ประการเป็นไฉน คือ                            ภิกษุในธรรมวินัยนี้ ย่อมไม่เล่าเรียนธรรม คือ สุตตะ เคยยะ เวยยากรณะ                คาถา อุทาน อิติวุตตกะ ชาดก อัพภูตธรรม เวทัลละ นี้เป็นธรรมข้อที่ ๑ ย่อมเป็น               ไปเพื่อความลบเลือนเสื่อมสูญแห่งสัทธรรม                             อีกประการหนึ่ง  ภิกษุทั้งหลายย่อมไม่แสดงธรรมตามที่ได้ฟังมา ตามที่               ได้เล่าเรียนมาแก่ผู้อื่นโดยพิสดาร   นี้เป็นธรรมข้อที่ ๒  ย่อมเป็นไปเพื่อความลบ                 เลือนเสื่อมสูญแห่งสัทธรรม                             อีกประการหนึ่ง   ภิกษุทั้งหลายย่อมไม่บอกธรรมตามที่ได้ฟังมา ตามที่                  ได้เล่าเรียนมาแก่ผู้อื่นโดยพิสดาร   นี้เป็นธรรมข้อที่ ๓  ย่อมเป็นไปเพื่อความลบ               เลือนเสื่อมสูญแห่งสัทธรรม                            อีกประการหนึ่ง   ภิกษุทั้งหลายย่อมไม่ทำการสาธยายธรรม   ตามที่ได้               ฟังมา  ตามที่ได้เล่าเรียนมาแก่ผู้อื่นโดยพิสดาร  นี้เป็นธรรมข้อที่ ๔  ย่อมเป็นไป               เพื่อความลบเลือนเสื่อมสูญแห่งสัทธรรม                           อีกประการหนึ่ง  ภิกษุทั้งหลายย่อมไม่ตรึกตรองไม่เพ่งดูด้วยใจ ซึ่งธรรม                  ตามที่ได้ฟังมา  ตามที่ได้เล่าเรียนมาโดยพิสดาร  นี้เป็นธรรมข้อที่ ๕ ย่อมเป็นไป                เพื่อความลบเลือนเสื่อมสูญแห่งสัทธรรม                           ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย ธรรม ๕ ประการนี้แล ย่อมเป็นไปเพื่อความลบเลือน               เสื่อมสูญแห่งสัทธรรม ”                                                                           “ ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย   ธรรม ๕ ประการนี้     ย่อมเป็นไปเพื่อความตั้งมั่น               ไม่ลบเลือนเสื่อมสูญแห่งสัทธรรม ธรรม ๕ ประการเป็นไฉน คือ                            ภิกษุทั้งหลายในธรรมวินัยนี้ ย่อมเล่าเรียนธรรม คือ สุตตะ เคยยะ เวยยา-                กรณะ  คาถา  อุทาน  อิติวุตตกะ  ชาดก  อัพภูตธรรม เวทัลละ  นี้เป็นธรรมข้อที่ ๑                ย่อมเป็นไปเพื่อความตั้งมั่น ไม่ลบเลือนเสื่อมสูญแห่งสัทธรรม                             อีกประการหนึ่ง  ภิกษุทั้งหลายย่อมแสดงธรรม ตามที่ได้ฟังมา ตามที่ได้               เล่าเรียนมาแก่ผู้อื่นโดยพิสดาร  นี้เป็นธรรมข้อที่  ๒    ย่อมเป็นไปเพื่อความตั้งมั่น               ไม่ลบเลือนเสื่อมสูญแห่งสัทธรรม                             อีกประการหนึ่ง   ภิกษุทั้งหลายย่อมบอกธรรม  ตามที่ได้ฟังมา ตามที่ได้                  เล่าเรียนมาแก่ผู้อื่นโดยพิสดาร  นี้เป็นธรรมข้อที่ ๓     ย่อมเป็นไปเพื่อความตั้งมั่น                ไม่ลบเลือนเสื่อมสูญแห่งสัทธรรม                            อีกประการหนึ่ง  ภิกษุทั้งหลายย่อมทำการสาธยายธรรม  ตามที่ได้ฟังมา               ตามที่ได้เล่าเรียนมาแก่ผู้อื่นโดยพิสดาร นี้เป็นธรรมข้อที่ ๔  ย่อมเป็นไปเพื่อความ               ตั้งมั่น ไม่ลบเลือนเลื่อมสูญแห่งสัทธรรม                           อีกประการหนึ่ง  ภิกษุทั้งหลายย่อมตรึกตรอง เพ่งดูด้วยใจ   ซึ่งธรรมตาม                  ที่ได้ฟังมา ตามที่ได้เล่าเรียนมาโดยพิสดาร   นี้เป็นธรรมข้อที่ ๕   ย่อมเป็นไปเพื่อ                ความตั้งมั่น ไม่ลบเลือนเสื่อมสูญแห่งสัทธรรม                           ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย ธรรม ๕ ประการนี้แล      ย่อมเป็นไปเพื่อความตั้งมั่น               ไม่ลบเลือนเสื่อมสูญแห่งสัทธรรม ”                                                 จบทุติยสัทธัมมสัมโมสสูตรที่ ๕                ๖. ตติยสัทธัมมสัมโมสสูตร  ว่าด้วยเหตุเสื่อมและไม่เสื่อมแห่งศาสนา                           “ [๑๕๖]  ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย   ธรรม ๕ ประการนี้    ย่อมเป็นไปเพื่อความ               ลบเลือนเสื่อมสูญแห่งสัทธรรม   ธรรม ๕ ประการเป็นไฉน คือ                            ภิกษุทั้งหลายในธรรมวินัยนี้   ย่อมเล่าเรียนพระสูตรที่ทรงจำไว้ไม่ดี   ด้วย                บทและพยัญชนะที่ตั้งไว้ไม่ดี  แม้อรรถแห่งบทและพยัญชนะที่ตั้งไว้ไม่ดี  ย่อมเป็น                 เนื้อความมีนัยไม่ดี  นี้เป็นธรรมข้อที่ ๑  ย่อมเป็นไปเพื่อความลบเลือนเสื่อมสูญแห่ง               สัทธรรม                             อีกประการหนึ่ง ภิกษุทั้งหลายเป็นผู้ว่ายาก  ประกอบด้วยธรรม  กระทำให้                 เป็นผู้ว่ายาก เป็นผู้ไม่อดทน รับคำพร่ำสอนโดยไม่เคารพ  นี้เป็นธรรมข้อที่ ๒ ย่อม                 เป็นไปเพื่อความลบเลือนเสื่อมสูญแห่งสัทธรรม                              อีกประการหนึ่ง ภิกษุทั้งหลายที่เป็นพหูสูต  มีการเล่าเรียนมาก  ทรงธรรม                ทรงวินัย   ทรงมาติกา  ย่อมไม่บอกพระสูตรแก่ผู้อื่นโดยเคารพ   เมื่อภิกษุเหล่านั้น               ล่วงลับไป พระสูตรย่อมขาดเค้ามูล ไม่มีหลัก  นี้เป็นธรรมข้อที่ ๓   ย่อมเป็นไปเพื่อ               ความลบเลือนเสื่อมสูญแห่งสัทธรรม                          อีกประการหนึ่ง ภิกษุทั้งหลายผู้เถระ เป็นผู้มักมาก มีความประพฤติย่อหย่อน                  เป็นหัวหน้าในการล่วงละเมิด ทอดธุระในทางวิเวก ไม่ปรารภความเพียร เพื่อถึงธรรม                 ที่ยังไม่ถึง  เพื่อบรรลุธรรมที่ยังไม่บรรลุ  เพื่อทำให้แจ้งธรรมที่ยังไม่ทำให้แจ้ง  ประ-               ชุมชนหลัง ย่อมถือเอาภิกษุเหล่านั้นเป็นตัวอย่าง  ประชุมชนเหล่านั้นก็เป็นผู้มักมาก                มีความประพฤติย่อหย่อน   เป็นหัวหน้าในการล่วงละเมิด   ทอดธุระในทางวิเวก  ไม่                 ปรารภความเพียร   เพื่อถึงธรรมที่ยังไม่ถึง  เพื่อบรรลุธรรมที่ยังไม่บรรลุ   เพื่อทำให้               แจ้งธรรมที่ยังไม่ทำให้แจ้ง  นี้เป็นธรรมข้อที่ ๔  ย่อมเป็นไปเพื่อความลบเลือนเสื่อม               สูญแห่งสัทธรรม                           อีกประการหนึ่ง สงฆ์เป็นผู้แตกกัน   เมื่อสงฆ์แตกกันแล้ว   ย่อมมีการด่ากัน                 และกัน  บริภาษกันและกัน  แช่งกันและกัน  ทอดทิ้งกันและกัน ในเหตุการณ์เช่นนั้น                 คนผู้ไม่เลื่อมใสย่อมไม่เลื่อมใส  และคนบางพวกที่เลื่อมใสแล้วย่อมเหินห่าง  นี้เป็น               ธรรมข้อที่ ๕ ย่อมเป็นไป เพื่อความลบเลือนเสื่อมสูญแห่งสัทธรรม                           ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย ธรรม ๕ ประการ นี้แล   ย่อมเป็นไปเพื่อความลบเลือน               เสื่อมสูญแห่งสัทธรรม”                           “ ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย  ธรรม ๕ ประการนี้   ย่อมเป็นไปเพื่อความตั้งมั่น  ไม่               ลบเลือนเสื่อมสูญแห่งสัทธรรม ธรรม ๕ ประการเป็นไฉน คือ                           ภิกษุทั้งหลายในธรรมวินัยนี้   ย่อมเล่าเรียนพระสูตร   ทรงจำไว้ดี   ด้วยบท               และพยัญชนะที่ตั้งไว้ดี  แม้อรรถแห่งบทและพยัญชนะที่ตั้งไว้ดี  ย่อมเป็นเนื้อความ               ที่มีนัยดี   นี้เป็นธรรมข้อที่ ๑  ย่อมเป็นไปเพื่อความตั้งมั่น  ไม่ลบเลือนเสื่อมสูญแห่ง               สัทธรรม                             อีกประการหนึ่ง  ภิกษุทั้งหลายเป็นผู้ว่าง่าย  ประกอบด้วยธรรมที่กระทำให้                 เป็นผู้ว่าง่ายเป็นผู้อดทน  รับคำพร่ำสอนโดยเคารพ  นี้เป็นธรรมข้อที่ ๒ ย่อมเป็นไป               เพื่อความตั้งมั่น ไม่ลบเลือนเสื่อมสูญแห่งสัทธรรม                              อีกประการหนึ่ง ภิกษุทั้งหลายที่เป็นพหูสูตเล่าเรียนมาก ทรงธรรม ทรงวินัย               และทรงมาติกา ย่อมบอกแก่ผู้อื่นโดยเคารพ  เมื่อภิกษุเหล่านั้นล่วงลับไป พระสูตร               ย่อมไม่ขาดเค้ามูล มีหลักฐานอยู่    นี้เป็นธรรมข้อที่ ๓   ย่อมเป็นไปเพื่อความตั้งมั่น               ไม่ลบเลือนเสื่อมสูญแห่งสัทธรรม                           อีกประการหนึ่ง  ภิกษุทั้งหลายผู้เถระ  ย่อมไม่มักมาก ไม่ประพฤติย่อหย่อน                  ทอดธุระในการล่วงละเมิด  เป็นหัวหน้าในทางวิเวก ปรารภความเพียรเพื่อถึงธรรมที่                 ยังไม่ถึง   เพื่อบรรลุธรรมที่ยังไม่บรรลุ   เพื่อกระทำให้แจ้งธรรมที่ยังไม่ทำให้แจ้ง นี้               เป็นธรรมข้อที่ ๔ ย่อมเป็นไปเพื่อความตั้งมั่น ไม่ลบเลือนเสื่อมสูญแห่งสัทธรรม                           อีกประการหนึ่ง  สงฆ์ย่อมเป็นผู้สมัครสมานกันดี  ชื่นชมต่อกัน  ไม่วิวาทกัน                มีอุเทศเป็นอย่างเดียวกัน    อยู่สบาย    ก็เมื่อสงฆ์สมัครสมานกันดี    ไม่มีการด่ากัน                 และกัน     ไม่บริภาษกันและกัน    ไม่มีการแข่งขันกันและกัน   ไม่ทอดทิ้งกันและกัน                 ในเหตุการณ์เช่นนั้น   คนผู้ไม่เลื่อมใสย่อมเลื่อมใส   และคนบางพวกที่เลื่อมใสแล้ว               ย่อมเลื่อมใสยิ่งขึ้น     นี้เป็นธรรมข้อที่ ๕    ย่อมเป็นไปเพื่อความตั้งมั่น   ไม่ลบเลือน                เสื่อมสูญแห่งสัทธรรม                           ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย     ธรรม ๕ ประการนี้แล      ย่อมเป็นไปเพื่อความตั้งมั่น                ไม่ลบเลือนเสื่อมสูญแห่งสัทธรรม”                                                 จบตติยสัทธัมมสัมโมสสูตรที่ ๖

มีผู้อ่านจำนวน : 4682 ครั้ง

	บทความที่เกี่ยวข้อง             มูลเหตุ ความเสื่อมแห่งพระสัทธรรม (๑)             มูลเหตุ ความเสื่อมแห่งพระสัทธรรม (๒)             มูลเหตุ ความเสื่อมแห่งพระสัทธรรม (๓)